ο Ζεόλιθος στην Γεωργία και κτηνοτροφία

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΖΕΟΛΙΘΟΥ ΣΤΗΝ ΓΕΩΡΓΙΑ

Ο Ζεόλιθος από μόνος του ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΙΠΑΣΜΑ, αλλά ένα καταπληκτικό ΕΔΑΦΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ορυκτό το οποίο βοηθά τα φυτά να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τα θρεπτικά συστατικά και το νερό που βρίσκονται στο έδαφος. Δεσμεύει τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους και τα διατηρεί κοντά στο ριζικό σύστημα των φυτών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Εμπλουτίζει το έδαφος με Ασβέστιο, Μαγνήσιο, Κάλιο, Σίδηρο, στοιχεία τα οποία εμπεριέχονται στο ζεόλιθο. 
Ως 100% φυσικό προϊόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη βιολογική γεωργία.

 Ο ζεόλιθος εφαρμόζεται με ενσωμάτωση στο έδαφος σε ποσότητες από 100 μέχρι 500 κιλά το στρέμμα ανάλογα με τον τύπο του εδάφους και την κοκκομετρική του σύσταση (λεπτότητα υλικού). Όσο πιο λεπτόκοκκο είναι το υλικό τόσο μικρότερη ποσότητα απαιτείται. Σε βαριά εδάφη, προτιμάται ζεόλιθος σε σπυρωτή μορφή (1-3 mm), ενώ σε ελαφρά εδάφη προτιμάται αυτός σε μορφή σκόνης 0,8mm.
Χρειάζεται μια ποσότητα 400 - 500 κιλών ανά στρέμμα και η ενσωμάτωσή του στο έδαφος για να γίνει αισθητή η συμβολή του στην αύξηση της παραγωγής, ιδιαίτερα σε βαριά εδάφη. Η ωφέλιμη δράση του είναι μακροχρόνια (ο  ζεόλιθος δεν αποσαθρώνεται όπως άλλα υλικά) και για τα επόμενα 30 - 40 χρόνια δεν θα χρειαστεί να προσθέσετε άλλο ζεόλιθο, ενώ κάθε χρόνο θα εισπράττετε την ωφέλεια του.
 Αυτό γίνεται για λόγους μεταφοράς του κόστους σε περισσότερες χρονιές. Αν έχετε την οικονομική δυνατότητα εφαρμόστε τη συνολική ποσότητα σε μια χρονιά για να έχετε άμεσα το όφελος της δράσης του.

Με την εφαρμογή του ο Ζεόλιθος προσφέρει μια σειρά από πολύτιμες υπηρεσίες, όπως:

• Αυξάνει την ικανότητα συγκράτησης των θρεπτικών στοιχείων (η εναλλακτική του ικανότητα ανέρχεται σε 220-400 meq/100g και είναι διπλάσια από αυτή του μπεντονίτη).
• Μειώνει τις απώλειες θρεπτικών στοιχείων λόγω αεριοποίησης (απώλειες αζώτου με τη μορφή αμμωνίας) ή υδατομεταφοράς (νιτρώδη και νιτρικά) και συνεπώς συμβάλλει στη μείωση της ποσότητας των χρησιμοποιούμενων λιπασμάτων κατά 20-25%. Συνεπώς συνίσταται η προσθήκη του κατά την κομποστοποίηση των φυτικών υλικών και της ζωικής κοπριάς ξεκινώντας από τα δάπεδα των στάβλων.
• Σε συνδυασμό με τη λίπανση μπορεί να βοηθήσει στη σταδιακή αποδέσμευση των θρεπτικών στοιχείων έτσι ώστε να μην έχουμε απώλειες και από την άλλη μεριά εφοδιασμό των φυτών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Με την χρήση λιγότερων λιπασμάτων και νερού προάγεται η καλή διαχείριση του εδάφους και η μείωση της ρύπανσης που προέρχεται από την έκπλυση των λιπασμάτων στον υδροφόρο ορίζοντα.
• Αποφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης του φυτού, μειώνει τις ασθένειες στο ριζικό σύστημα, αυξάνοντας την παραγωγή και την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων.
• Αυξάνει την ικανότητα συγκράτησης νερού και την ομοιόμορφη διανομή του στο έδαφος, ιδιαίτερα στα αμμώδη εδάφη (ο ζεόλιθος συγκρατεί νερό σε ποσότητα ίση με το 42-50% του βάρους του το οποίο αποδίδει στα φυτά σταδιακά). Ουσιαστικά δημιουργούμε μικροσκοπικά παγούρια νερού διάσπαρτα σε όλο το χωράφι που με κάθε βροχή ξαναγεμίζουν για να διαθέσουν το νερό στα φυτά στην περίοδο της ξηρασίας,
• Αυξάνει τη διαθεσιμότητα φωσφόρου και καλίου, απορροφά και παγιδεύει τις τοξικές προσμείξεις, προωθεί την ισορροπία αλκαλικών μετάλλων.
• Εξουδετερώνει τα όξινα συστατικά του εδάφους (ανεβάζει το pH) και συνεπώς δεν χρειάζεται η προσθήκη άλλων υλικών.
• Είναι 100% φυσικό προϊόν που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη βιολογική γεωργία.
• Οι ευεργετικές του επιδράσεις είναι μόνιμες αφού δεν αποικοδομείται όπως άλλα βελτιωτικά του εδάφους.
• Έχει χαμηλό κόστος εφαρμογής όταν αναχθεί σε ετήσια βάση για όλη την περίοδο της ωφέλειας που προσφέρει, μεγαλύτερος όγκος των καρπών, ομοιομορφία στην παραγωγή.
Συνδυάζεται άριστα με τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς σε πολλές εφαρμογές, ενδυναμώνοντας τη δράση τους.
• Ως άμεση συνέπεια όλων των παραπάνω, εξολοθρεύει τα παθογόνα, και τους σπόρους των ζιζανίων. Αυξάνει την παραγωγή και βελτιώνει την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων που παράλληλα έχουν και μεγαλύτερο χρόνο παραμονής στο ράφι στα σημεία πώλησης.
• Η χρήση του στις καλλιέργειες, εκτός της ποιοτικής βελτίωσης των καρπών έδωσε αύξηση παραγωγής κατά 30% - 55% στο σιτάρι, 33% στο ρύζι, 50% στο καλαμπόκι, 17% στο βαμβάκι, 73% στο σταφύλι, 48% - 52% στη ντομάτα, 45% στο ακτινίδιο καθώς και 25% αύξηση ανθοφορίας στα γαρύφαλλα.
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υπόστρωμα που βοηθάει στην ανάπτυξη υδροπονικών καλλιεργειών σε μεσογειακές συνθήκες, για λαχανοκομικά, ανθοκομικά, αρωματικά είδη και δίνει προϊόντα υψηλής παραγωγής και ποιότητας.
• Συνδυάζεται άριστα με τους ενεργούς μικροοργανισμούς ενδυναμώνοντας τη δράση τους.
• Ως πυριτικό υλικό εναποθέτει πυρίτιο στα κυτταρικά τοιχώματα των μίσχων μειώνοντας το πλάγιασμα.
• Ενισχύει την αντοχή σε ασθένειες και εχθρούς (ωίδιο-αφίδες-κυκλοκόνιο). Προστατεύει τα φυτά από το στρες σε αντίξοες συνθήκες.
• Ενισχύει τα φυτά σε αβιοτικές πιέσεις (Ξηρασία- παγετό). Αυξάνει την φωτοσυνθετική απόδοση - ξηρά ουσία. Μειώνει την πρόσληψη νατρίου. Συμβάλλει στην αντοχή των φυτών στην αλατότητα και στα τοξικά επίπεδα Μn, Fe, και Ρ. Σε υδροπονική καλλιέργεια αύξησε τις αποδόσεις δημιουργώντας παχύτερο, λευκότερο και υγιέστερο ριζικό σύστημα.
 Από την χρήση του, ιδιαίτερα ευνοούνται οι πιο κάτω καλλιέργειες: αμπέλι, ελιά, ροδακινιά, βερικοκιά, εσπεριδοειδή, λοιπά φρουτόδεντρα, πατάτα, ντομάτα, αγγούρι, πιπεριά, μαϊντανός, λοιπά λαχανικά κλπ.  Έχει αποδείξει την ικανότητά του να αποδεσμεύει αργά και με φυσικό τρόπο τις θρεπτικές ουσίες στο ριζικό σύστημα των νέων φυτών, αυξάνοντας έτσι τη δύναμη και την απόδοση τους.

Τρόπος εφαρμογής
 Ο ζεόλιθος σκορπίζεται σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού και ενσωματώνεται με φρέζα για να πάει σε όλη τη μάζα του εδάφους που εκμεταλλεύονται οι ρίζες των φυτών. Καλύτερα να εφαρμοστεί πριν τη φύτευση των πολυετών καλλιεργειών. Ένας πιο εύκολος τρόπος είναι να σκορπίσετε το υλικό στη μέση των διαδρόμων και σταυρωτά και μετά να περάσετε με τη φρέζα από τους ίδιους διαδρόμους για ενσωμάτωση. Αν εφαρμόζετε ζεόλιθο με μικρό κόκκο, κάντε την εφαρμογή σε ημέρες που δεν φυσά αέρας και φορέστε μια μάσκα προσώπου. Μπορείτε να συνδυάσετε την εφαρμογή του ζεόλιθου με το σκόρπισμα και των λιπασμάτων. Αν έχετε νερό, κάντε ένα πότισμα για να γεμίσετε τα παγούρια του ζεόλιθου με νερό και θρεπτικά στοιχεία ή κάντε το λίγο πριν από κάποιες βροχές που αναμένονται.

Ζεόλιθος και Κτηνοτροφία

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΖΕΟΛΙΘΟΥ ΣΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
 Οι γεωκτηνοτρόφοι αν χρησιμοποιήσουν τον ζεόλιθο και τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς  στη διατροφή των ζώων και στα δάπεδα των στάβλων, θα έχουν μια κοπριά με εξαιρετικές ιδιότητες. Συνιστούμε το σκόρπισμα ζεόλιθου σε σκόνη στη στρωμνή ώστε η αμμωνία που φεύγει στην ατμόσφαιρα και επιδρά αρνητικά στην υγεία των ζώων (βήχας, πνευμονοπάθειες, μείωση της χωρητικότητας των πνευμόνων), να δεσμευτεί από τον ζεόλιθο στο μεγαλύτερο της ποσοστό. Η αμμωνία δεσμεύεται στους μικροπόρους του υλικού στους οποίους δε μπορούν να εισέλθουν τα υγροποιητικά βακτήρια και να την οξειδώσουν. Αυτή η κοπριά, μεταφερόμενη στα χωράφια, θα προσφέρει τις ευεργετικές ιδιότητες της ισορροπημένης σχέσης του αζώτου με τον φωσφόρο και τον ζεόλιθου. Ο ζεόλιθος στο σιτηρέσιο των ζώων δεσμεύει την αμμωνία που παράγεται κατά την πέψη της τροφής, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνει κάλιο που ρυθμίζει την οξύτητα του στομάχου γεγονός που διευκολύνει την απορρόφηση μετάλλων και θρεπτικών στοιχείων.
 Σε πειράματα διατροφής που έγιναν σε ζώα διαπιστώθηκε βελτίωση του συντελεστή πέψης της τροφής κατά 5%. Η προσθήκη ζεόλιθου στο σιτηρέσιο των πουλερικών σε ποσοστό 2% είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του αζώτου στην κοπριά κατά 40%. Επίσης η προσθήκη ζεόλιθου στην υδαρή κοπριά σε ποσοστό 6,25% μείωσε την απώλεια της αμμωνίας σε ποσοστό 55% (Lefcourt και Meisinger, 2001).
Πειράματα καθηγητών στην Κτηνιατρική Σχολή της Θεσσαλίας (Katsoulos, 2009), έδειξαν ότι με τη χρήση του ζεόλιθου σε εκτροφή κατσικιών και σε ποσοστό 2,5% στο σιτηρέσιό τους, είχαμε αύξηση του βάρους γέννησης σε τρίδυμους και τετράδυμους τοκετούς και σημαντική αύξηση της λιποπεριεκτικότητας στο γάλα τους.
 Μια σύνοψη των ευεργετικών ιδιοτήτων της κοπριάς, μετά την προσθήκη ζεόλιθου, μας δίνει ο Πίνακας  των Krason και Knud-Hansen, που πρέπει να κάμψει και τις τελευταίες αμφιβολίες των διστακτικών όσον αφορά τη χρησιμότητα της προσθήκης του ζεόλιθου.

 ΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΖΕΟΛΙΘΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
• Δέσμευση των τοξινών της τροφής και απομάκρυνσή τους από την πεπτική οδό και την κυκλοφορία του αίματος,
• Δέσμευση της αμμωνίας, εξισορρόπηση του pH του στομάχου και βελτίωση της πέψης και της λειτουργίας των μικροοργανισμών στο πεπτικό σύστημα των ζώων.
• Δέσμευση των αλλεργιογόνων ουσιών και απομάκρυνση των βαρέων μετάλλων.
• Καλύτερες συνθήκες σταβλισμού και μείωση του στρες των ζώων.
• Δημιουργεί υγιέστερο περιβάλλον διαβίωσης για μεγάλα και μικρά σταβλισμένα ζώα απορροφώντας
την αμμωνία και τις επιβλαβείς αναθυμιάσεις που επιδεινώνουν την υγεία των ζώων και επιβαρύνουν τους πνεύμονες ιδιαίτερα αν ο αερισμός δεν είναι σωστός και αφετέρου το παραγόμενο λίπασμα κοπριάς, αποκτά καλύτερα χαρακτηριστικά ποιότητας.
• Αύξηση της γαλακτοπαραγωγής και του σωματικού βάρους ως και 20%
• Βελτίωση της ποιότητας του κρέατος.
• Καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα στη γεωργοκτηνοτροφική εκμετάλλευση.
• Στις ζωοτροφές ως βιολογικό προσθετικό και ενισχυτικό της διατροφής και της υγείας των ζώων.
• Προφυλάσσει τα ζώα από τις εντερικές παθήσεις, μειώνει τη θνησιμότητα των νέων ζώων, βοηθάει στην ανάπτυξή τους και μειώνει τις παρενέργειες που έχει η παρουσία φυτοπροστατευτικών στοιχείων στα προϊόντα διατροφής τους.
• Αποτελεί ισχυρό μυκοδεσμευτικό για τον οργανισμό δεσμεύει και αποβάλλει αφλατοξίνες και
μυκοτοξίνες.
• Αυξάνει την μεταβολική ενέργεια που προσλαμβάνει ο οργανισμός των ζώων στην θρέψη.
• Προκειμένου να ενισχυθεί το ανοσοποιητικό σύστημα των ζώων προσφέρεται ως ενισχυτικό στο σιτηρέσιο τους. • Βοηθά στην καλή ανάπτυξη του σκελετού των ζώων.
• Βελτιώνει τη μικροβιακή δραστηριότητα στο πεπτικό σύστημα των ζώων και εξισορροπεί τα ιόντα στην πεπτική οδό.
• Μειώνει τα επεισόδια εντερικών και γαστρεντερικών λοιμώξεων.
• Ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο δευτερογενών προσβολών από κολοβακτηρίδια και σαλμονέλα.
• Ελαττώνει δραστικά την ανάγκη χρήσης αντιβιοτικών.
• Μειώνει δραστικά τα αναπνευστικά προβλήματα των ζώων.
• Εξαφανίζει  τις οσμές και τις μύγες και κάνει καλύτερο το περιβάλλον εργασίας.
• Ο φυσικός ζεόλιθος χρησιμοποιείται ευρέως στην κτηνοτροφία ως προσθετικό διατροφής στα βοοειδή, στις αγελάδες γαλακτοπαραγωγής, στους χοίρους, τα πουλερικά (κρεατοπαραγωγής & παραγωγής αυγών) και τα πρόβατα. Απορροφά επίσης τις μυρωδιές από τα περιττώματα και τις ζωοτροφές σιτηρών, μειώνοντας αισθητά τις οσμές σε κλειστούς χώρους.
ΧΡΗΣΗ: Προσθήκη στις ζωοτροφές βοοειδών, προβάτων, χοίρων και πουλερικών.
Βοοειδή πάχυνσης: 100gr/kgr/ζώο την ημέρα
Χοίροι πάχυνσης: 6-10gr/kgr τροφής
Κότες και γαλοπούλες: 7gr/kgr τροφής

ΤΑ ZΩΑ ΕΧΟΥΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΩΦΕΛΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΤΡΟΦΗΣ
Αγελάδες: Αύξηση γαλακτοπαραγωγής 5-8%
Επιβιωσιμότητα των νεογέννητων 10%
Μoσχίδια: Αύξηση Βάρους 6-8%
Αιγοπρόβατα: Πολύδυμη κύηση έως 11%
Αύξηση βάρους 3-14%
Αύξηση λιποπεριεκτικότητας στο γάλα
Χοίροι: Παραγωγικότητα χοιρομητέρων 8-10%
Επιβιωσιμότητα χοιριδίων 15-18%
Πουλερικά: Αυξηση βάρους 3-10%
Επιβιωσιμότητα 2%
Αύξηση ωοτοκίας 3-5%
Μείωση σπασίματος αυγών 3-5%
ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: 2% ανά κιλό τροφής.

Πώς επιδρά ο Ζεόλιθος:
  Εγκλωβίζει τις ελεύθερες ρίζες και δίνει σημαντική βοήθεια σε προβληματικά κύτταρα. Ενεργεί στον μεταβολισμό εξοικονομώντας ενέργεια κατά την βιοσύνθεση ουσιών, όπως τα νουκλεοτίδια και οι πουρίνες, που είναι απαραίτητες σε συνθήκες πίεσης, στρες και λοιμώξεων, ενώ για την σύνθεση τους απαιτείται ενέργεια και χρόνος. Βοηθά στην εξάλειψη των βαρέων μετάλλων, ιδίως του μόλυβδου και υδράργυρου, χωρίς να αφαιρεί τα υγιή ιόντα και μέταλλα. Επίσης, βοηθά στο να αποβάλλονται από τον οργανισμό τα ραδιενεργά μέταλλα , τα φυτοφάρμακα, τα ζιζανιοκτόνα, καθώς και άλλες τοξίνες από το σώμα, ουσίες που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση πολλών προβλημάτων υγείας. Εγκεκριμένο από την ΕΕ, για χρήση σε ορνιθοτροφικές και χοιροτροφικές εκμεταλλεύσεις ως δεσμευτικό των αφλατοξινών. Οδηγία 70/524/eec.
  Ο ζεόλιθος δεν είναι θρεπτική τροφή ή φάρμακο. Ο ζεόλιθος δεν χωνεύεται ή αφομοιώνεται από τον οργανισμό των ζώων. Περνά στο πεπτικό σύστημα και στην κυκλοφορία του αίματος και δεσμεύει τις τοξίνες, τα βαριά μέταλλα και την αμμωνία και αποβάλλεται από τα κόπρανα και τα ούρα κουβαλώντας μαζί του και αυτά τα βλαβερά υλικά. Στην Αμερική και τη Γερμανία ο ζεόλιθος καταναλώνεται σε μεγάλη κλίμακα και από ανθρώπους.
 
Αναφορές / Πηγές
• Δαουτόπουλος, Γ. (2011). Εφαρμογές των ΕΜ στη Γεωργία. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΖΥΓΟΣ.                                                                                                                                   • Δρ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΣ Αναπλ. Καθηγητής Ανώτατου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Καλαμάτας – Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων.
• Φιλιππίδης  Α. και Καντηράνης, Ν. (2005). Βιομηχανικές, αγροτικές, κτηνοτροφικές και περιβαλλοντικές χρήσεις των φυσικών ζεόλιθων της Θράκης. Δελτίο Ελλ. Γεωλογικής Εταιρίας, 37, 90-101.                                                                                                                • Καψάλη Βασιλική (2005). Σχηματισμός Ζεόλιθων και Γεωλογικά Περιβάλλοντα. Α.Π.Θ.: Σχολή Θετικών Επιστημών, Τμήμα Γεωλογίας.                        
• Katsoulos, P. D., Zarogiannis, S., Roubies, N., and Christodoulopoulos, G. (2009). “Effect of long-term dietary supplementation with clinoptilolite on performance and selected serum biochemical values in dairy goats”. American Journal of Veterinary Research, Vol. 70 (3):346-52.
• Krason J., and Knud-Hansen, C. F.  Natural Zeolites- Remedy for Concentrated Animal Feeding Operations and Sustainable Agriculture. Denver, Colorado: Organic Waste Treatments: Safety Implications.
• Lefcourt, A. M. and Meisinger, J. J. (2001). Effect of adding alum or zeolite to diary slurry on ammonia volatilization and chemical composition. J. Dairy Science, 84:1814-1821.
copyright   http://kosmaser.wordpress.com/
• Αλέξανδρος Παπαδόπουλος ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ: Μελέτες Περιβαλλοντικές, Compact Βιολογικοί. Πώληση Κάδων Απορριμμάτων- Ανακύκλωσης, Εμπορία Φυσικού Ζεόλιθου (Κλινοπτιλόλιθος)
• Elmore AR. Final report on the safety assessment of aluminum silicate, calcium silicate, magnesium aluminum silicate, magnesium silicate, magnesium trisilicate, sodium magnesium silicate, zirconium silicate, attapulgite, bentonite, Fuller's earth, hectorite, kaolin, lithium magnesium silicate, lithium magnesium sodium silicate, montmorillonite, pyrophyllite, and zeolite. Int J Toxicol. 2003;22 Suppl 1:37-102.
• Keeting Philip E., Oursler Merry Jo, Wiegand Karl E, Bonde Susan K., Spelsberg Thomas C., Riggs M.D B. Lawrence. Zeolite a increases proliferation, differentiation, and transforming growth factor β production in normal adult human osteoblast-like cells in vitro. Journal of Bone and Mineral Research Volume 7, Issue 11, pages 1281-1289, November 1992.
• Klint, D, Arvidsson, P, Blum, Z and Eriksson, H (1994) Protein Expression and Purification, 5, 569-576.
• Klint, D and Eriksson, H (1997) Protein Expression and Purification,10, 247-255.
• Mandrup, G (1992) Trends in Analytical Chemistry, 11,389-3
•http://kosmaser.pblogs.gr/2012/01/o-zeolithos-mphke-telika-sth-zwh-mas.html
• © Πετρίδης Παναγιώτης, Γεωπόνος ΠΕ Καρασαββίδης Χαράλαμπος, Γεωπόνος ΠΕ.
• Ch. Karasavvidis, Z. Ioannou, A. Dimirkou, V. Antoniadis, Adsorption Of Dyes From Aqueous Solutions Onto Modified Zeolites, Wastewater Purification And Reuse Conference, Heraklion Crete 28 – 30 March 2012
• G.Gottardi, E.Galli, Natural Zeolites, Springer, Berlin, Heidelberg, New York, 1985
• Misaelides P., Godelitsas A., Charistos V., Ioannou D. & Charistos D. 1994, Heavy Metal Uptake By Zeoliferous Rocks From Metaxades, Thrace, Greece: An exploratory study. J. Radioanal. Nucl. Chem. Art., •Valquiria Campos, The Sorption Of Toxic Elements Onto Natural Zeolite, Synthetic Goethite And Modified Powdered Block Carbon, Journal Of Environmental Earth Science, Vol. 59, Issue 4, 2009
• http://www.organiclife.gr/index.php/el/news-listing/479-zeolithos
• http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_08/04/2006_128566